Έκθεση φωτογραφίας στο χώρο του Ιστιοπλοϊκού Ομίλου Χανίων – Νεώριο Μόρο, οργανώνει ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς, στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων για τη συμπλήρωση 50 ετών από την ίδρυση του ΕΔΣ, (δείτε παρακάτω ένα μικρό αφιέρωμα) από τις 31 Αυγούστου έως τις 06 Σεπτεμβρίου 2012, σε συνεργασία με φωτογραφικές ομάδες της πόλης των Χανίων.

Παράλληλα με την έκθεση φωτογραφίας θα γίνονται δεκτά και έργα (άλλες εικαστικές δημιουργίες, ποιήματα) από πολίτες που θέλουν να εκφράσουν την αγάπη τους για τα Λευκά Όρη.

Οι φωτογραφίες θα κατατίθενται σε ηλεκτρονική ή έντυπη μορφή στα γραφεία του Φορέα Διαχείρισης (Νικ. Πλαστήρα 10, 73134, Χανιά Κρήτης) ή μπορούν να αποστέλλονται στο e-mail του Φορέα Διαχείρισης ( Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) μέχρι και την Παρασκευή 17 Αυγούστου.Οι φωτογραφίες πρέπει να έχουν ελάχιστη διάσταση εκτύπωσης 30Χ45 cm, ενώ το υλικό θα συνοδεύεται από το ονοματεπώνυμο του φωτογράφου, πλήρη διεύθυνση, τηλέφωνο και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τίτλο για κάθε φωτογραφία και τόπο λήψης.

Σκοπός της έκθεσης φωτογραφίας και ελεύθερης έκφρασης είναι να αναδειχθεί η μοναδικότητα του τοπίου και των στοιχείων των Λευκών Ορέων, καθώς και η στενή αλληλεπίδραση του ανθρώπου με το ορεινό περιβάλλον του Δρυμού.

Στον ιστότοπο www.samaria.gr αλλά και στα γραφεία του Φορέα Διαχείρισης θα αναρτώνται σταδιακά λεπτομέρειες και νέες ενημερώσεις σχετικά με την έκθεση.

Λίγα λόγια για το Φαράγγι

Το φαράγγι της Σαμαριάς ή Φάραγγας είναι ένα από τα επιβλητικότερα και ξεχωριστά φαράγγια που μπορεί να επισκεφθεί κάποιος όχι μόνο στον Ελλαδικό χώρο αλλά σε ολόκληρη της Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο ότι το διέρχονται χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.

Το μοναδικό τοπίο του, είναι ένα σύνολο, που περιλαμβάνει στοιχεία φυσικά και πολιτιστικά. Στη Σαμαριά οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στην φύση και τον άνθρωπο λαμβάνουν χώρα για εκατομμύρια χρόνια. Τα φυτά που κρέμονται στο κενό, το ποτάμι που εμφανίζεται και εξαφανίζεται, το αγρίμι, τα δάση, ο σχηματισμός του φαραγγιού, οι κάθετοι βράχοι και τα σπήλαια αποτέλεσαν το φυσικό υπόβαθρο για να ζήσει και να αναπτυχθεί ο κάτοικος της περιοχής των Λευκών Ορέων. Ο άνθρωπος της περιοχής, με τη ζωή του, συμπληρώνει το φυσικό τοπίο. Καλλιεργεί σε βαθμίδες, βόσκει και κυνηγά, φτιάχνει ξωκλήσια και αρχαία ιερά και τραγουδά "ριζίτικα", τα ιδιαίτερα τραγούδια της ρίζας των Λευκών Ορέων που υμνούν την ελευθερία και τη λεβεντιά. Ο διαχωρισμός των δύο, "φυσικό" και "πολιτιστικό" τοπίο είναι σχεδόν αδύνατος.
Μαζί με με τις γύρω πλαγιές και άλλα μικρότερα φαράγγια, το φαράγγι της Σαμαριάς, ένας μοναδικός σχηματισμός στη Μεσόγειο, έχει ανακηρυχθεί ως Εθνικός Δρυμός Λευκών Ορέων το 1962 και βραβεύθηκε:

Το 1971 με το Εθνικό δίπλωμα προστασία της φύσης.
Το 1973 ανακηρύχθηκε ως τόπος ιδιαιτέρου φυσικού κάλους.
Το 1979 του απονεμήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα, Α' κατηγορίας, προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, που μέχρι τώρα ανανεώνεται κάθε πέντε χρόνια.

Στην αρχή κάλυπτε έκταση 48.500 στρεμμάτων ενώ τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες για την επέκταση του Δρυμού σε 250.000 στρέμματα, με σκοπό να συμπεριληφθεί το πιο σημαντικό τμήμα των Λευκών Ορέων.

Το ένα του άκρο βρίσκεται στη νότια πλευρά του οροπεδίου του Ομαλού στη θέση ξυλόσκαλο και σε υψόμετρο 1200 μ. Το άλλο σε απόσταση 16 περίπου χλμ. είναι προς τις νότιες ακτές της Κρήτης στο Λυβικό πέλαγος.

Με μεγάλη ποικιλία στη μορφολογία του περιλαμβάνει κορυφές με υψόμετρο πάνω από 2.000 μ. (κορυφή Βολακιάς 2.116 μ.) και φτάνει μέχρι την θάλασσα. Οι βαθιές και επιβλητικές χαράδρες, τα γραφικά ρέματα, οι πηγές με το πεντακάθαρο νερό και τα πυκνά δάση από κυπαρίσσι, τραχεία πεύκη και πουρνάρι δημιουργούν την μοναδική σύνθεση του υπέροχου και μοναδικού τοπίου.

Χλωρίδα και πανίδα

Το όλο σκηνικό συμπληρώνουν η ιδιαίτερα πλούσια ποικιλία χλωρίδας και πανίδας.

Εθνικός Δρυμός ΣαμαριάςΣημαντικότερο είδος της πανίδας του αποτελεί το παγκοσμίως γνωστό Κρητικό Αγρίμι (Κρι - κρι), που ζει ελεύθερο στο φαράγγι και τα τρία παράλληλα της Σαμαριάς.

Αλλα είδη που συναντώνται στο φαράγγι είναι το κρητικό υποείδος ασβού ή άρκαλος, το κρητικό κουνάβι ή ζουρίδα, η κρητική νυφίτσα ή καλογιαννού κ.α. Το μικρόσωμο είδος ποντικιού, ο Κρητικός αγκαθοπόντικας, δεν έχει εντοπισθεί σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας.

Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς. Οριζοντιόκλαδο ΚυπαρίσσιΑκόμη το φαράγγι καθώς και οι γύρω δασωμένες εκτάσεις, αποτελούν το καταφύγιο πολλών ειδών της πτηνοπανίδας, μεταξύ των οποίων πιο γνωστά είναι: , το όρνιο, ο γυπαετός, ο σπιζαετός, ο χρυσαετός, καθώς και τα δύο Ευρωπαϊκά είδη κόρακα - κοκκινοκαλιακούδα και η κιτρινοκαλιακούδα - κλπ. Από τα 450 είδη της Κρητικής χλωρίδας, εκ των οποίων τα 70 είναι ενδημικά, ξεχωρίζουν τα αιωνόβια τεράστια Κυπαρίσσια.

Η διαδρομή

Η διαδρομή κατά μήκος του φαραγγιού είναι περίπου 12 χλμ και στη συνέχεια η απόσταση έως την Αγία Ρουμέλη άλλα 3 χλμ. περίπου.

Η διάσχισή του με γρήγορο βάδισμα απαιτεί πέντε σχεδόν ώρες αλλά αν θέλετε να απολαύσετε το τοπίο και γενικότερα την διαδρομή θα χρειασθείτε 6-8 ώρες.

Καλύτερη περίοδος για να το επισκεφθείτε είναι από την 1η Μαϊου μέχρι τέλος Οκτωβρίου.

Για την προστασία του και για πληροφορίες στους επισκέπτες υπάρχουν φυλάκια της δασικής υπηρεσίας στην είσοδο του φαραγγιού, στον οικισμό της Σαμαριάς και στην έξοδο.

Τα πολλά στενά σημεία του με τους βράχους να κρέμονται πάνω από τα κεφάλια των επισκεπτών έχουν ονομαστεί "πόρτες" με στενότερο αυτό της "Σιδερόπορτας" που έχει μόνο 3 μ. πλάτος και το κατακόρυφο ύψος των πλευρών να κυμαίνεται από 300 έως 700 μ.

Κατά την διάρκεια της διαδρομής υπάρχουν πολλά γραφικά ξύλινα γεφυράκια πάνω από την ροή του ποταμιού.

Στην περιοχή του φαραγγιού τα αρχαία χρόνια υπήρχαν ονομαστά Ιερά και Μαντεία, στη τοποθεσία δε της Αγίας Ρουμέλης η αρχαία πόλη Τάρα στην οποία σώζεται μέχρι σήμερα τμήμα του ναού του Απόλλωνα. Ακόμη οι προϊστορικοί οικισμοί, η πόλη Καινώ, οι παλαιοχριστιανικοί τάφοι, οι βυζαντινοί ναϊσκοι, το παλαιό χωριό της Σαμαριάς - στο κέντρο του φαραγγιού - και τα βενετσιάνικα κάστρα, είναι μερικά από τα αποτυπώματα του ανθρώπου που έζησε στην περιοχή.
Πρόσβαση - Αναχώρηση

Για να ξεκινήσετε την "περιπέτεια" της διάσχισης του φαραγγιού θα χρειαστεί να μεταβείτε στο περίφημο οροπέδιο του Ομαλού σε απόσταση 43 χλμ. από τα Χανιά με υπεραστικό λεωφορείο ή φυσικά με δικό σας μέσον. Αν όμως χρησιμοποιήσετε δικό σας μέσον θα πρέπει όμως να υπολογίζεται ότι δεν θα επιστρέψετε ξανά στη ίδιο σημείο αφού η έξοδός του είναι κοντά στο χωριό της Αγίας Ρουμέλης.

Από την Αγία Ρουμέλη θα συνεχίσετε με πλοιάριο έως τα Σφακιά με διάρκεια διαδρομής μιας ώρας περίπου και στη συνέχεια με το ΚΤΕΛ για Χανιά ή προς Σούγια και Παλαιόχωρα επίσης με πλοιάριο.

Στον Ομαλό θα βρείτε ταβέρνες, κέντρο πληροφόρησης και είδος μικρού μουσείου, για την Σαμαριά και τα Λευκά Όρη.

Στην πανέμορφη Αγία Ρουμέλη μπορείτε να απολαύσετε το θαλάσσιο μπάνιο σας στα υπέροχα νερά του Λιβυκού πελάγους, να γευματίσετε σε μια από τις πολλές παραδοσιακές ταβέρνες η να παραμείνετε σε κάποιο από τα καταλύματα της περιοχής. Το ίδιο μπορείτε να κάνετε και στην θαυμάσια Χώρα των Σφακίων.

While staying in Chania, Crete, we walked through Samaria Gorge. We woke up around 5:00am and caught a bus to the head of the gorge, up in the mountain of central western Crete. We arrived around 730am and it was a beautiful clear cool morning. The gorge is supposedly the longest in Europe and gets to be up to 100 metres deep and only about 5 metres wide at its narrowest, near the southern sea. The walk started very high in the mountains and we spent the first couple of hours falling down jumbled rocky steps and using muscles that we didn’t really have. The walk is 16kms and leads to the Agios rumelos which is a small village on the Ocean. We bolted past all the oldies with there alpine climbing sticks and the stumbling idiots in thongs and high heals. There were old people who were scared of the loose rocks and the steps and that was about 500 metres into the 16km walk.

Slowly we made our way to the front of the pack and set a cracking pace, not that it was a race but we didn’t want to be stuck behind numpties and we also wanted a chance to see some Kri Kri, which are Crete’s native wild endangered goats. They are small shy animals and we managed to see quite a few in the end because we were the first to walk the gorge for the day before they got scared off by the bellowing teenagers and Americans. Eventually we made the mistake of stopping for some water and a photo and some mad frenchies overtook us. The scenery throughout the gorge was amazing because everything was so green and cool. Greece is very dry and brown, much like Australia and all the colours are very muted. In the gorge however there were bright greens against brilliant blue skys, crystal clear streams, again rare in greece to see any streams, and beautiful mountain vistas. The whole walk was in the shade too which is great in Greece when you are walking 16kms. At the end of the day my feet were a bit sore and corinnes ’Hams (thighs) were a bit tired too. We suddenly emerged from the gorge onto a view of the southern Aegean, blue and sparkling and it was about 35 degrees out of the shade. We went swimming and tried to get around the beach of sizzling black stones. Some Frenchies arrived at the beach and as we had seen previously did the full body nudey strip and changed into there togs, confident but unusual. We had lunch at a Taverna owned by an arrogant fat man that was so annoying to watch i just wanted to push his face into the burning hot pebbles of the beach. He was rude to the tourists, soppy to the greeks, very rude to all his wait staff and swanned around like he was some sort of local hero. I was served a pitta Gyro (kebab) the size of Tasmania and we had cold beers but unfortunately never got our water or a table cloth like the locals did. At the end of the day you have to catch a ferry to another town East along the coast and then you catch a bus from that town back to Chania. As usual the bus proved to be a crazy affair. Hundreds of people who caught either public buses or tours all lined up and then we were herded onto the right buses. All the tours went first, there was an especially interesting polish tour that i and all my male friends would have liked to be on but i had to catch a public bus. Our buses came last and then we were made to go on certain buses. some people were thrown off buses and put on others for no particularly reason and they also reveled in trying to separate couples on different buses. Some Asian people on our bus were screamed at in greek and thrown off, they were eating. No one had said no food and there were no signs but damn the Greks got angry about it.

On our way home on the Bus we had another Greek bus adventure. Our crazy, stupid idiot bus driver encountered a motorcycle drive going the wrong way along a road. He threw the bus into reverse, thus going the wrong way too and screamed at the moto man and then made a citizens arrest and we all waited while the crazy greek man, who was probably more criminal than the biker, talked to the police about what the biker had done. Meanwhile on the bus there was mutiny building, a lot of people wanted to get home after the big walk and some people had to get to the airport etc. The Asian man who had nearly been thrown off was going to hijack the bus and drive us home. When the police did arrive a big German tourist went out and abused the bus driver massively and then screamed at the police too to let us go home. They of course did not really understand so a big angry greek man went and abused the bus driver too. The police looked puzzled and let us go but then the bus driver refused to drive his mutinous crew and also to take the abusive greek passenger. In the end they had a few more screams and we got on our way, about 45minutes later. The angry greek man had another scream at the bus driver on the way home and made him drop him off at his house rather than at the bus stop!

A beautiful and unknown flower that we saw all over the place. It comes from a bulb and looks out of place amongst the dryness

A Kri Kri in the ruins of the olive groves of Samaria, now uninhabited when the place became a national park.

A sign that does not impart confidence, for how far to you have to walk quickly?

The gorge at its thinnest point near the southern ocean

Corinne on one of the concrete knobs at agia roumeli. the actual beach was further in the background.

Source : Ben and Corinne's Big Adventure

Στην Κρήτη υπάρχουν πάμπολλα φαράγγια. Ο «Φάραγγας» όμως -όπως λένε οι ντόπιοι το φαράγγι της Σαμαριάς- είναι ένας και μοναδικός και η διάβασή του είναι μία ανεπανάληπτη και συγκλονιστική εμπειρία. Ο πεζοπόρος ανταμείβεται για τη δύσκολη πεζοπορία στο τραχύ, κατηφορικό έδαφος μ’ ένα επιβλητικό και πρωτόγονο θέαμα, ένα πανέμορφο τοπίο χωρίς σχεδόν καθόλου ανθρώπινη επέμβαση και πλημμυρίζει από μία μοναδική αίσθηση δέους και θαυμασμού.

Ο «Φάραγγας», όπως αποκαλούν οι ντόπιοι το φαράγγι της Σαμαριάς, είναι το μεγαλύτερο και εντυπωσιακότερο από τα φαράγγια της Κρήτης.

Περίπου τέσσερα χιλιόμετρα από την αρχή του χιλιοτραγουδισμένου οροπεδίου του Ομαλού φτάνετε στο Ξυλόσκαλο όπου τελειώνει ο δρόμος. Από το σημείο αυτό, σε υψόμετρο 1.200 μ., αρχίζει η πεζοπορία. Το επιβλητικό βουνό που ορθώνεται μπροστά σας είναι ο Γκίγκιλος και ψηλά στα δεξιά βρίσκεται η πηγή Λινοσέλλι, όπου η παράδοση αναφέρει ότι ο Δίας κατέβαινε συχνά και έπαιρνε το μπάνιο του!

Εκεί που αρχίζει το μονοπάτι, σκαλοπάτια έχουν κοπεί στον βράχο για να κάνουν πιο εύκολο το πέρασμα. Στα παλιά χρόνια όμως χρησιμοποιούσαν μία σκάλα φτιαγμένη από κορμούς δένδρων, η οποία έδωσε και το όνομα Ξυλόσκαλο στην τοποθεσία. Από εδώ το κατέβασμα σε περίπου 50 λεπτά θα σας φέρει στην πηγή Νερούτσικο και πιο κάτω στη «ρίζα της συκιάς», με το πολύ τρεχούμενο νερό. Δυο-τρεις φορές διασταυρώνεστε με τον χείμαρρο των Λευκών Ορέων, που την άνοιξη απλώνει την ορμή των νερών του στα πόδια σας. Ολόγυρα, κρυμμένα στη βλάστηση, υπάρχει πλήθος πουλιών.

Σε λιγότερο από 2 ώρες συνολικής πεζοπορίας θα φτάσετε στον Αγιο Νικόλαο. Το μονόχωρο εκκλησάκι είναι καταπληκτικό στην απλότητά του και βρίσκεται ανάμεσα στα γιγάντια κυπαρίσσια. Εδώ υπάρχουν ευρήματα αρχαίου ιερού όπου λατρευόταν ο Απόλλωνας και η Αρτεμις. Το αγριόροδο, ένα πανέμορφο αγριολούλουδο με κάτασπρα πέταλα, κίτρινους στήμονες και κόκκινο ύπερο, φυτρώνει εδώ. Το λουλούδι ήταν σύμβολο του αρχαίου γιατρού και ημίθεου Παίωνα. Στο Βρυσί θα ανεφοδιαστείτε με δροσερό νερό, ενώ χαμηλότερα στο παλιό χωριό της Σαμαριάς, 7 χιλιόμετρα από το Ξυλόσκαλο και σε υψόμετρο 350 μ. θα πάρετε μία γεύση από άλλες εποχές. Το χωριό είναι εγκαταλειμμένο αφού οι τελευταίοι κάτοικοι έφυγαν από εδώ το 1965, όταν χαρακτηρίστηκε σαν εθνικός δρυμός η περιοχή.

Πώς θα πάτε
Το αεροδρόμιο στο Ακρωτήρι και το λιμάνι της Σούδας είναι τα πλέον γνωστά σημεία για τον ερχομό σας στα Χανιά. Με το λεωφορείο του ΚΤΕΛ Χανίων, πρωί και μεσημέρι θα φτάσετε στον Ομαλό και το Ξυλόσκαλο, σε μία ώρα και δέκα λεπτά, αφού περάσετε από το κεφαλοχώρι των Λάκκων και οδηγήσετε τις αλλεπάλληλες στροφές. Φυσικά μπορείτε να έρθετε και με δικό σας αυτοκίνητο, αλλά θα χρειαστείτε κάποιον να το οδηγήσει για να σας παραλάβει από τη Χώρα Σφακίων.

Κανόνες στον Δρυμό
Τα ξακουστά αγριοκάτσικα, οι κρητικοί αίγαγροι, ζουν στη Σαμαριά, αλλά δύσκολα είναι ορατοί από τους ερασιτέχνες παρατηρητές? Οι μεγαλόπρεποι γυπαετοί πετούν ξυστά στις ορθοπλαγιές, ενώ οι ροδοδάφνες και το δίκταμο συμπληρώνουν τη μαγεία του χώρου.

Ο Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς είναι ανοικτός στους επισκέπτες από την 1η Μαΐου μέχρι την 31η Οκτωβρίου. Απαγορεύεται φυσικά το άναμμα φωτιάς, η κατασκήνωση, η διανυκτέρευση, η κοπή λουλουδιών, το κυνήγι, το ψάρεμα και η κολύμβηση στα ρέματα.

Κέντρο Πληροφό­ρησης
Στο Ξυλόσκαλο υπάρχει το Κέντρο Πληροφόρησης, όπου θα δείτε με παραστατικότατο τρόπο το γεωλογικό ιστορικό του φαραγγιού, ενώ πλήθος φωτογραφίες και μακέτες κάνουν γνωστή στον κόσμο τη χλωρίδα και την πανίδα του βιότοπου, εδώ στη βαθιά πτύχωση των Λευκών Ορέων.

Στις «Πόρτες» και την Αγία Ρουμέλη
»Λίγο πριν από το χωριό Σαμαριά, εκατοντάδες μικροί πύργοι από τρία, τέσσερα, ή πέντε το πολύ λιθαράκια, στήνονται από τους οδοιπόρους ως ανάμνηση του περάσματός τους ή σαν μήνυμα και σφραγίδα καθαρά προσωπική.

Η Διεύθυνση Δασών του Νομού Χανίων σας πληροφορεί με πινακίδες ότι η χαρουπιά, η μυρτιά, ο σχίνος και η πικροδάφνη, αναφέρονται ως φαρμακευτικά φυτά από την εποχή του Διοσκουρίδη, ενός από τους μεγαλύτερους γιατρούς της αρχαιότητας.

Το «Μέγα Κενταύριον» του Χείρωνα, δασκάλου του Ασκληπιού και παιδαγωγού του Αχιλλέα, χρησιμοποιείτο ως εξαίρετο φάρμακο για τις πληγές! Ολα αυτά υπάρχουν στο φαράγγι.

Θα δείτε ακόμη τη μαλοτύρα, το θυμάρι, το θρούμπι, τη μαντζουράνα, τη ρίγανη, το δίκταμο και το φασκόμηλο, γνωστά αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, που χρησιμοποιούνται και σήμερα σαν αφεψήματα με θεραπευτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες.

Ο οικισμός της Σαμαριάς είναι γεμάτος κόσμο κάποιες ώρες την ημέρα, αφού η παραμονή των επισκεπτών στον Εθνικό Δρυμό απαγορεύεται πριν και μετά τη δύση του ηλίου.

Η επόμενη πηγή μετά το χωριό είναι η Πέρδικα και από εκεί και μετά το φαράγγι στενεύει πολύ καθώς κινείστε προς τις Πόρτες.

Πινακίδες του Δασαρχείου σας ενημερώνουν για τα «χασμόφυτα» που καταφέρνουν να επιβιώνουν σε ακραίες συνθήκες, με ελάχιστο χώμα σε μικρές σχισμές κατακόρυφων βράχων!

Οι Πόρτες ορθώνονται 11,5 χλμ. από το Ξυλόσκαλο. Είναι ένα πολύ εντυπωσιακό, χαρακτηριστικό στένεμα του φαραγγιού, με ελάχιστη απόσταση 3 μ. και το κατακόρυφο ύψος να ξεπερνά τα 300 μ.!

Τα απολιθώματα στις κάθετες πλευρικές επιφάνειες αναδεικνύουν τη γεωλογική προϊστορία, κοσμούν τις επιφάνειες των βράχων σε διάφορα σημεία και το έμπειρο μάτι των ειδικών διακρίνει εδώ οργανισμούς, όπως διάτομα και σφουγγάρια και «διαβάζει» τα όσα συνέβαιναν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο 180 εκατομμύρια χρόνια πριν, στις περιόδους Ιουρασική και Ολιγόκαινο...

Στη συνέχεια θα βρείτε άλλο ένα αξιοπρόσεκτο σημείο στάσης στη θέση Χριστός, με νερό, καθίσματα και άφθονη σκιά.

Περίπου 30 λεπτά από τις Πόρτες, και μόλις βγείτε από τα όρια του δρυμού, φτάνετε στην παλιά Αγία Ρουμέλη.

Είκοσι λεπτά αργότερα φτάνετε στη γαλανή ακτή του Λιβυκού και στη Νέα Αγία Ρουμέλη, η οποία βρίσκεται πάνω στα λείψανα της Αρχαίας Τάρρας και σήμερα σφύζει από ζωή.

FAST INFO

Ενδια­φέρουσα έκδοση
Θα ήταν μεγάλη παράλειψη εάν δεν αναφέραμε την καταπληκτική έκδοση της Νομαρχίας Χανίων και του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού με τίτλο: «Το Φαράγγι της Σαμαριάς, καταφύγιο ζωής, ορμητήριο ελευθερίας». Μία αστείρευτη πηγή στοιχείων και έργο μίας ομάδας ιδιαίτερα δημιουργικών ανθρώπων!

Επιγραμ­ματικά...
Τα 16 χιλιόμετρα πεζοπορίας και τα 1.200 μέτρα υψομετρικής διαφοράς από το Ξυλόσκαλο έως τη θάλασσα, απαιτούν εξάωρο γεμάτο, ενώ το πλοιάριο από την Αγία Ρουμέλη οδηγεί προς τη Χώρα Σφακίων, τη Σούγια ή την Παλαιοχώρα.

Από την Αγία Ρουμέλη στο Λουτρό
»Στην Αγία Ρουμέλη, σε έναν ίσως από τους τελευταίους παράδεισους της πατρίδας μας, αξίζει ακόμη και να διανυκτερεύσετε.

Δεν θα χαρείτε απλά την αποθεραπεία από την πολύωρη πεζοπορία, αλλά θα απολαύσετε το τοπίο των Λευκών Ορέων που σμίγουν με το Λιβυκό Πέλαγος, θα νιώσετε γαλήνη και βέβαια θα γευθείτε την ντόπια κρητική κουζίνα. Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι εάν το επιθυμήσετε θα μπορέσετε έτσι θα ξεκινήσετε νωρίς το πρωί, για να πεζοπορήσετε στην ακτογραμμή σε ανατολική κατεύθυνση και να φτάσετε γεμάτοι πανέμορφες εικόνες στον Φοίνικα και το Λουτρό.

Από την Αγία Ρουμέλη λοιπόν θα φύγετε πρωί πρωί για να περάσετε αντίπερα από τον χείμαρρο προς την ανατολική παραλία. Προχωράτε κατευθείαν στο μαντρί με τα κατσίκια, ανοίγετε τη συρματόπορτα και θα δείτε τα λείψανα της Αρχαίας Τάρας! Το μαντρί έχει καταλάβει τον αρχαιολογικό χώρο...

Τρία τέταρτα αργότερα φτάνετε σε διασταύρωση όπου αριστερά επάνω το μονοπάτι συνεχίζει για το χωριό του Αϊ-Γιάννη, ενώ εσείς θα πάρετε τον δεξιό δρόμο με τα κιτρινόμαυρα σημάδια στα βράχια και στους στύλους. Μία ώρα αργότερα, έχοντας διασχίσει ένα κομμάτι έρημο, άνυδρο και δύσκολο, φτάνετε σε ένα ύψωμα όπου μπροστά σας και κάτω χαμηλά, σε κοντινή απόσταση, προβάλλουν τα Μάρμαρα και απέναντι ο Φοίνικας με τα σπιτάκια του. Η μικρή παραλία με ασβεστολιθικά λειασμένα από το νερό βράχια, είναι απλά καταπληκτική! Η έξοδος του φαραγγιού της Αράδαινας είναι πέρα για πέρα εντυπωσιακή, και μια καντίνα που υπάρχει εδώ φαντάζει ως «μάννα εξ ουρανού»!

Περνάτε τον παράλιο οικισμό Λύκο με τα δύο ταβερνάκια και τη μικρή παραλία του και συνεχίζετε για τον Φοίνικα, όπου θα βρείτε μια θάλασσα που θυμίζει πισίνα. Από εκεί συνεχίζετε σε πανάρχαιο μονοπάτι, οι μεγάλιθοι του οποίου λειτουργούν σαν σκαλοπάτια. Χαμηλά βλέπετε το Λουτρό, που πραγματικά μαγεύει με το λευκό και το γαλάζιο των σπιτιών και των ξενώνων του. Από εδώ παίρνετε το πλοίο της ΑΝΕΔΥΚ -που κάνει δρομολόγια στα νοτιοδυτικά της Κρήτης, και στη Γαύδο - για να έρθετε τελικά στη Χώρα Σφακίων.

Η Αρχαία Τάρρα
Η αρχαία πόλη ιδρύθηκε στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ., στην έξοδο του φαραγγιού της Σαμαριάς και μόνο θαλάσσια επικοινωνία που τη συνέδεε με τις υπόλοιπες πόλεις της Κρήτης, τα νησιά του Αιγαίου, αλλά και την Κυρρηναϊκή χερσόνησο και την Αλεξάνδρεια. Η Αρχαία Τάρρα κατοικήθηκε συνεχώς έως τη ρωμαιοκρατία και στοιχείο της οικονομικής της ευρωστίας είναι το δικό της νόμισμα, που στη μία πλευρά απεικόνιζε κρητικούς αίγαγρους και στην άλλη τη μέλισσα.

FAST INFO

Παναγία Αγίας Ρουμέλης
Η εκκλησία της Παναγίας Αγίας Ρουμέλης εδράζεται στα ερείπια ενός αρχαίου ναού του 1500 π.Χ. περίπου προς τιμή του Απόλλωνα ή και της Αρτέμιδος Βριτομάρτιδος, που ήταν προστάτιδα της Αρχαίας Τάρρας. Η εκκλησία κτίστηκε κατά τη Βενετοκρατία με δομικό υλικό του αρχαίου ναού, και αξίζει να προσέξετε τα ψηφιδωτά στον προαύλιο χώρο. Αγιος Παύλος Με μιας ώρας πεζοπορία ανατολικά της Αγίας Ρουμέλης θα βρείτε το ναΰδριο δίπλα στο κύμα. Κτί­στηκε σε βυζαντινό ρυθμό από τον Οσιο Ιωάννη τον Ερημίτη σε ανάμνηση της διέλευσης από εκεί του Από­στολου Παύλου, στην επιστροφή του από τη Γαύδο. Είναι γραφικότατο, όμως η κραυγαλέα παραφωνία των παραπηγμάτων με τις γεννήτριες συνιστούν το άκρον άωτον της αυθαιρεσίας! Πύργος Αξίζει τον κόπο να ανηφορίσετε στο οχυρό που έκτισαν οι Οθωμανοί με σκοπό να καταστείλουν την Κρητική Επανάσταση των ετών 1866-69. Και εάν αισθανθείτε ότι η θέα στα Λευκά Ορη και το Λιβυκό δεν σας αρκεί, ανεβείτε λίγο ψηλότερα, αφού ένα δεύτερο μικρότερο φρούριο «βλέπει» ακόμα μακρύτερα!

ΔΙΑΜΟΝΗ

Αγία Ρουμέλη
«ΛΙΒΥΚΟΝ» (28250 91362). Ενα όμορφο μικρό ξενοδοχείο, με πολύ ζεστούς ανθρώ­πους. Ολάνθιστος ο κήπος, διάχυτη η φινέτσα στα καλλιτε­χνήματα, σίγουρα από τις καλύτερες προτάσεις γι’ αυτούς που αναζητούν τη δική τους Εδέμ στην Αγία Ρουμέλη.

«ΦΑΡΑΓΓΙ» (28250 91225, 6977177249, www.faragi.com.gr). Μονάδα με επιπλωμένα διαμερίσματα. Ολα έχουν θαυμάσια θέα στο Λιβυκό πέλαγος και στα σφακιανά βουνά. Τα διαμερίσματα είναι άνετα και δροσερά, έχουν κλιματισμό, πρόσβαση στο internet και είναι εξοπλισμένα με καφετιέρες κλπ. Πολύ ζεστή η φιλοξενία της οικογένειας Τζατζιμάκη.

Χώρα Σφακίων
«ΛΙΒΥΚΟΝ» (28250 91211). Πεντακάθαρο, με θέα στο λιμανάκι και τη Γαύδο. Στον πεζόδρομο της Χώρας, στην καρδιά του οικισμού, σε κομβικό σημείο για τα πλοία της ΑΝΕΔΥΚ και για το ΚΤΕΛ της επιστροφής στα Χανιά.

ΦΑΓΗΤΟ

Αγία Ρουμέλη
«ΦΑΡΑΓΓΙ» (28250 91225). Ταβέρνα κάτω από τα ομώνυμα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα. Η κυρία Φωτούλα Τζατζιμάκη μαγειρεύει γνήσιες σφακιανές λιχουδιές όπως, σφακιανή πίτα, στάκα με αβγά, χορτόπιτες, τσιγαριαστό κατσίκι, χοχλιούς μπουμπουριστούς και πολλά άλλα μαγειρευτά (όπως γεμιστά). Υπάρχουν επίσης φρέσκα ψάρια. Ολα τα φαγητά μαγειρεύονται με ντόπια προϊόντα.

Χώρα Σφακίων
«ΛΙΒΥΚΟΝ» (28250 91211, www.sfakia-livikon.com). Με σχεδόν μισό αιώνα ιστορία. Θα φάτε σφακιανό γιαχνί, κρεατότουρτες, καλτσουνάκια, χταποδοσαλάτα, τηγανιά λαχανικών, σταμναγκάθι, ρολάκια μελιτζάνας, πουγκί θαλασσινών και φυσικά σφακιανά κρέατα!

Ασκύφου - Αμουδάρι
«ΜΠΑΡΜΠΑΓΕΡΩΝΥΜΟΣ» (28250 95211). Μια ταβέρνα με εξαίρετες γεύσεις, όπως τσιγαριαστό σφακιανό αγριοκάτσικο, γραβιέρα και μυζήθρα από τη Νιάτο και βαρελίσιο κρασί. Ο εκπληκτικός κ. Γιώργος Γιαλεδάκης θα σας σερβίρει. Πάνω από την ταβέρνα υπάρχουν πεντακάθαρα δωμάτια με θέα στα βουνά του Ασκύφου.

«ΑΡΤΕΜΙΣ» στην Αγία Ρούμελη (28250 91322). Σε έναν όμορφο κήπο μπορείτε να γευτείτε νόστιμα φαγητά και κυρίως ντόπια κρεατικά. Μπιφτέκι γεμιστό, κατσίκι, παϊδάκια, ψωμί από τον ξυλόφουρνο και φυσικά αυθεντική σφακιανή πίτα.

«ΞΥΛΟΣΚΑΛΟ» στο Ξυλόσκαλο (28210 52122, www.omalos.com). Τουριστικό περίπτερο και εστιατόριο με μοναδική θέα στο φαράγγι, τα Λευκά Ορη και τον Γκίγκιλο.

Κείμενα: Αλέξανδρος Τσαντούλας
Φωτογραφίες: Γιάννης Ντρενογιάννης, Κλαίρη Μουσταφέλλου, Πηνελόπη Τσαντούλα

Πηγη Εθνος

Μια από τις πιο συναρπαστικές εμπειρίες στην Κρήτη είναι η πεζοπορία στο φαράγγι της Σαμαριάς, το μεγαλύτερο σε μήκος σε όλη την Ευρώπη. Πρόκειται για το δεύτερο δημοφιλέστερο αξιοθέατο του νησιού, αφού προσελκύει κάθε χρόνο μισό περίπου εκατομμύριο επισκέπτες. Δεν χρειάζεται να είστε μαθηματικός για να υπολογίσετε τον αριθμό των τουριστών που περπατούν το φαράγγι τους καλοκαιρινούς μήνες. Αν σκεφτείτε ότι ανέρχονται σε μερικές χιλιάδες κάθε μέρα, εύκολα μπορείτε να κάνετε τους υπολογισμούς.

Η καλύτερη εποχή για να το επισκεφθείτε είναι στα τέλη της άνοιξης ή στις αρχές του φθινοπώρου, για να έχετε την ευκαιρία να εκτιμήσετε το μεγαλείο του και να το απολαύσετε με περισσότερη ησυχία. Ακόμα όμως και αν χρειαστεί να το διανύσετε μαζί με τόσο κόσμο, είναι κάτι που σίγουρα αξίζει τον κόπο."Ακόμα όμως και αν χρειαστεί να το διανύσετε μαζί με τόσο κόσμο, είναι κάτι που σίγουρα αξίζει τον κόπο."

Συνολικά η διαδρομή είναι 17 χλμ. και οι περισσότεροι την καλύπτουν σε 5 με 7 ώρες. Σε ορισμένα σημεία το έδαφος είναι τραχύ και η πεζοπορία καθόλου εύκολη, όμως αρκεί να έχει κανείς καλή φυσική κατάσταση και να προσέχει. Φορέστε παπούτσια πεζοπορίας και πάρτε μαζί σας νερό και φαγητό - αν και νερό θα βρείτε στις πηγές κατά μήκος της διαδρομής.

Θα ξεκινήσετε από ένα μεγάλο και σηματοδοτημένο χώρο στάθμευσης στα νότια του χωριού Ομαλός, όπου υπάρχουν διαθέσιμα καταλύματα, αρκεί να έχετε κάνει κράτηση από πριν. Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να προλάβετε την πολυκοσμία ξεκινώντας νωρίς το πρωί. Το φαράγγι ανοίγει στις 6.00 π.μ. Κρατήστε το εισιτήριό σας γιατί αργότερα θα σας χρειαστεί.

Από το χώρο στάθμευσης προχωρήστε ευθεία προς τα εκεί που γράφει "Ξυλόσκαλο". Πρόκειται στην ουσία για ένα απότομο φιδωτό μονοπάτι, που είναι σκαμμένο στο βράχο και έχει στις δύο πλευρές του ξύλινα κάγκελα για στήριξη και προστασία. Το σημείο αυτό είναι ένα από τα θεαματικότερα της διαδρομής, καθώς το φαράγγι κατηφορίζει σε βάθος 700 μέτρων ύστερα από 3 μόλις χλμ. πεζοπορίας. Στο βάθος βρίσκεται το εκκλησάκι Άγιος Νικόλαος, όπου θα βρείτε παγκάκια σε περίπτωση που χρειάζεστε λίγη ξεκούραση μετά τη δύσκολη κατάβαση.

Στην πορεία το μονοπάτι φαρδαίνει και για λίγο συνεχίζει σε οριζόντιο έδαφος, διανύοντας πότε τη μία και πότε την άλλη όχθη του ρυακιού που κυλάει στη μέση του φαραγγιού. Το χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης που λιώνουν τα χιόνια το ρυάκι μετατρέπεται σε ορμητικό χείμαρρο, γι' αυτό και το φαράγγι παραμένει κλειστό μέχρι το Μάιο.

Ύστερα από 6,5 χλμ. πεζοπορίας στο βάθος του φαραγγιού, αριστερά από το μονοπάτι θα δείτε το εγκαταλειμμένο χωριό Σαμαριά, οι κάτοικοι του οποίου έφυγαν το 1962, όταν το φαράγγι ανακηρύχθηκε εθνικός δρυμός. Κατόπιν σας περιμένει το πιο συγκλονιστικό κομμάτι της διαδρομής, το σημείο όπου το φαράγγι στενεύει τόσο, που στις λεγόμενες Σιδερόπορτες φτάνει μόλις τα 3 μ. πλάτος και τα τοιχώματά του υψώνονται επιβλητικά 300 μ. από πάνω.

Κατόπιν φαρδαίνει πάλι και μπαίνετε σε μια πιο ανοιχτή κοιλάδα, όπου βρίσκεται ένα άλλο εγκαταλειμμένο χωριό, η Σαμαριά. Εκεί για λόγους ασφάλειας θα πρέπει να παραδώσετε το εισιτήριό σας, έτσι ώστε να είναι σίγουρο ότι βγήκατε από το φαράγγι.

Είκοσι λεπτά μακρύτερα βρίσκονται το χωριό Αγία Ρουμέλη και η θάλασσα - δροσερή και προκλητική για τα κουρασμένα σας πόδια. Υπάρχουν δωμάτια προς ενοικίαση, αλλά και καραβάκια που σας πηγαίνουν σε άλλα παραλιακά χωριά (κυρίως στη Χώρα Σφακιών) απ' όπου μπορείτε να επιστρέψετε στα Χανιά ή στο Ρέθυμνο με λεωφορείο. Λεωφορεία συνδέουν το φαράγγι με τα γύρω χωριά και τις πόλεις κάθε απόγευμα το καλοκαίρι.

Πηγή: Περιοδικό RAM, τεύχος Ιουνίου 2004

Έχει μεγάλη διαφορά όταν είσαι επισκέπτης, περαστικός από έναν τόπο. Σίγουρα καταλαβαίνεις τα μισά και σίγουρα νιώθεις ακόμα λιγότερα. Από την άλλη, όμως, έχεις και πιο "καθαρό" μάτι, βλέπεις πολλά που οι κάτοικοι, οι ντόπιοι, τα προσπερνούν δίχως εξέταση, θεωρώντας τα δεδομένα, συλλαμβάνεις απροσδιόριστες αρχικά "αισθήσεις" στον αέρα και κατόπιν μαθαίνοντας περισσότερα αρχίζεις να εμβαθύνεις. Τότε το παιχνίδι γίνεται πιο ενδιαφέρον και ο τόπος αρχίζει σιγά σιγά να μεταμορφώνεται. Είναι ένας απλός τρόπος να προσεγγίσεις την αλήθεια, αλλά δυστυχώς είναι πολύ επίπονος σαν πορεία. Και αναφέρω την λέξη "πορεία", γιατί η μέχρι στιγμής εμπειρία μου λέει πως ποτέ μου δεν κατάλαβα κάτι αληθινό από μία και μοναδική επίσκεψη σε έναν τόπο. Δεν είναι μονάχα οι πληροφορίες που σου διαμορφώνουν το οπτικό πεδίο, είναι το τι τελικά νιώθεις έπειτα από διαδοχικά "περάσματα". Σ' εκείνο το σημείο βάζεις κάτω τον εαυτό σου και αντλείς από το πώς νιώθεις την αλήθεια. Και μπορεί πολλοί να λένε ότι αυτού του "τύπου" η αλήθεια είναι αρκετά υποκειμενική-προσωπική. Λάθος. Είναι η αλήθεια που σου δίδαξε ο τόπος και απλά εσύ ως αποδέκτης γνώσεων και αισθήσεων τοποθετείς το εαυτό σου μέσα σ' αυτήν. Το πώς βέβαια εκφράζεις κάτι τέτοιο είναι άλλο ζήτημα. Όταν πιάνεις μολύβι και χαρτί ή πληκτρολόγιο, εκεί πρέπει να έχεις τον νου σου!

Όλες αυτές τις σκέψεις πυροδότησε η τελευταία επίσκεψή μου στην Κρήτη. Βιβλία για τη Μεγαλόνησο έχω διαβάσει, ταξιδιωτικά διαφόρων επίσης, φωτογραφίες έχω δει σωρό και έχω τραβήξει άλλες τόσες, αλλά την Κρήτη δεν την κατέχω! Κρητικός δεν πρόκειται ποτέ μου να γίνω, γιατί χρειάζεται να μεγαλώσω ξανά με άλλο τρόπο σκέψης, αλλά παρ' όλα αυτά την αγαπώ πολύ. Με πειράζει πολύ που ξεπουλιέται τουριστικά, αλλά έμαθα και ετούτο να το αντέχω. Μαντινάδες δεν ξέρω να πω, αλλά με τον Ερωτόκριτο από μικρό παιδί συγκινούμαι και δακρύζω. Η "Στράτα των Μουσούρων" μού καρφώνεται πολλές φορές στο μυαλό και την τραγουδώ, αλλά λεύτερος δεν μπορώ να πω πως είμαι... απλά ελπίζω τραγουδώντας ότι ακολουθώ τη στράτα. Εκείνο που μπορώ μονάχα να ισχυριστώ, είναι πως η Κρήτη μού έχει μάθει πολλά μέχρι τώρα. Με έχει διδάξει, η ίδια σαν τόπος και οι Κρητικοί σαν τρόπος. Δύσκολο πράγμα, μωρέ, να είσαι Κρητικός. Πώς να διαφεντέψεις τον εαυτό σου στον 21ο αιώνα και πώς να είσαι παλικάρι... μονάχα το μουστάκι δεν φτάνει. Θυμάμαι τον γερο-Ρενιέρη να ταΐζει τους χοχλιούς μακαρόνια και να τους μιλάει... άντε να μπορέσεις κι εσύ να γίνεις τέτοιος υπέροχος άνθρωπος!

Με ένα σύγχρονο σφακιανό φέριμπότ γυρίζω από την Αγία Ρουμέλη στη Χώρα Σφακίων. Από την αρχή του ταξιδιού δύο μεγαλόσωμοι Σφακιανοί, ντυμένοι στα μαύρα και με μάτια που αστράφτουν στο χρώμα της θάλασσας και τ' ουρανού, είναι σκαρφαλωμένοι στην μπουκαπόρτα. Για μια ώρα και βάλε έχουν καρφωμένα τα μάτια τους στο πέλαγο και στη στεριά. Ακλόνητοι μένουν εκεί και όταν στρέφουν το βλέμμα τους στο πνιγμένο από τουρίστες κατάστρωμα έχουν κάτι το αγριεμένο και το περιφρονητικό συνάμα. Τι να κοιτάνε, άραγε, τόσην ώρα με τόση προσήλωση; Μονάχα εκείνοι ξέρουν... Αλλωστε αυτοί δεν είναι μονάχα Κρητικοί είναι και Σφακιανοί συνάμα... άλλη ράτσα. Καλύτερη ή χειρότερη κανένας δεν μπορεί να πει... Αλλη ράτσα όμως σίγουρα! Το φέρι συνέχισε να σκίζει τα ήρεμα νερά του Λυβικού Πελάγους εκείνο το απόγευμα και ο ήλιος με τις τελευταίες πορτοκαλιές ακτίνες του μαλάκωνε και γλύκαινε το αγριεμένο τοπίο της Νότιας Κρήτης.

Σήμερα ήμουν και εγώ ένας από τους 1.100 ανθρώπους που διέσχισαν το φαράγγι της Σαμαριάς. Αν το νούμερο σας ακούγεται τρομακτικό, θα πρέπει να σας πω ότι το καλοκαίρι οι ημερήσιοι επισκέπτες-περιπατητές του φαραγγιού φτάνουν τους 2.500! Γίνεται ένας μικρός πανικός στην αρχή, σηκώνεται κουρνιαχτός, αλλά, όπως φαίνεται, το περνούν και οι 2.500 απλά και ήσυχα. Χιλιάδες άνθρωποι διασχίζουν καθημερινά από 1η Μάη μέχρι 31 Οκτώβρη το φαράγγι της Σαμαριάς, λίγοι όμως είναι εκείνοι που νιώθουν γιατί τελικά πραγματοποίησαν αυτόν τον επίπονο 6ωρο ποδαρόδρομο. Οι περισσότεροι θέλουν να δουν από πρώτο χέρι ένα από τα ομορφότερα φυσικά τοπία της Ευρώπης, κάποιοι θέλουν απλώς να δοκιμάσουν την αντοχή τους και να πουν ότι τελικά πέρασαν από εκεί. Αλλοι παρασύρονται από τη διεθνή φήμη του και παρ' ότι λιποψυχούν από το πρώτο χιλιόμετρα φτάνουν γκρινιάζοντας με πρησμένα πόδια έως το τέλος. Λίγοι είναι εκείνοι που διασχίζουν το φαράγγι για να δουν την Κρήτη συμπυκνωμένη σε 16 χιλιόμετρα πορείας. Ακόμα λιγότεροι είναι εκείνοι που έρχονται για να "προσκυνήσουν" στον ασημόχρωμο Γκίγκιλο, να χαιρετήσουν το γαλαζοπράσινο ρέμα, να "μιλήσουν" στην Οσία Μαρία, να ακουμπήσουν τα ερείπια του χωριού Σαμαριά, να χαμογελάσουν στα ελεύθερα αγρίμια, να ξεδιψάσουν με νερό από τα χιόνια που λιώνουν, να μυρίσουν δίκταμο, να περάσουν ευλαβικά από τις πέτρινες Πόρτες και να λυτρωθούν με μια βουτιά στο κρυστάλλινο Λυβικό Πέλαγος.

"Ένας είναι ο Φάραγγας..." λένε οι Σφακιανοί, "... τα άλλα είναι φαράγγια". Μόνο στον Νομό Χανίων ο αριθμός των υπερφυσικών χαραγματιών στα βουνά φτάνει τον αριθμό 50. Όλα τους είναι όμορφα, όλα τους διαφορετικά και όσα περπατιούνται προσφέρουν δυνατές συγκινήσεις. Το φαράγγι της Σαμαριάς όμως σίγουρα ξεχωρίζει, όχι μονάχα για τη φήμη που έχει λόγο να κατέχει, αλλά και για την εξαιρετική οργάνωση στα πλαίσια της ανακήρυξής του ως Εθνικού Δρυμού (από το 1962 παρακαλώ!). Στα 18 χιλιόμετρα του μήκους του συγκεντρώνει τρομερές εικόνες, ξεκάθαρα κρητικές, μεγαλοπρεπείς και ασυναγώνιστες. Το όνομά του το πήρε από την Οσία Μαρία την Αιγυπτία που τιμούσαν σε ένα μικρό εκκλησάκι έξω από τον οικισμό της Σαμαριάς. Οσία Μαρία/Σία  Μαρία/Σια  Μαριά/Σαμαριά! Εκεί κάπου στην αρχή του χρόνου λένε πως ένας Τιτάνας της Κρήτης έριξε μια μαχαιριά στα σπλάχνα της Γης και φτιάχτηκε το φαράγγι. Στην αρχαία πόλη Καινώ, μέσα στο φαράγγι γεννήθηκε η πανέμορφη Βριτόμαρτις, η Κρητικιά θεά Αρτεμις που αγαπούσε πολύ τα αγρίμια. Εδώ όμως έπνεε ανέκαθεν το αεράκι της λευτεριάς, τόσο επί βενετοκρατίας, τουρκοκρατίας, όσο και στη γερμανική Κατοχή. Ποιος άλλωστε μπορούσε να τα βάλει με αγρίμια-Κρητικούς που δρασκελίζουν χορεύοντας το φαράγγι σε λιγότερο απ' τον μισό χρόνο που χρειαζόμαστε εμείς σήμερα; Η Ιστορία από το οροπέδιο του Ομαλού και μέχρι τα νότια παράλια στην Αγία Ρουμέλη έχει αφιερώσει πολλά κεφάλαια και όλα τους σημαντικά.

Το σημερινό αξιοθέατο και βατό φαράγγι, ήταν ένα δυσπρόσιτος, δύσβατος, αλλά απόλυτα λειτουργικός-ζωντανός χώρος για τα αγρίμια και τους Κρητικούς. Ένιωθαν σαν το σπίτι τους, περιδιάβαζαν ελεύθεροι και μονάχα όταν το φαράγγι έγινε Εθνικός Δρυμός παράτησαν τους οικισμούς και τα μετερίζια τους οι Σφακιανοί. Γίνανε όμως φρουροί-φύλακες του Φάραγγα και τώρα προσέχουν ετούτο το μνημείο της φύσης να μη χαλάσει. Αλλάξαν οι καιροί, πιο αργά όμως αλλάζουν οι Κρητικοί και ακόμα πιο αργά οι Σφακιανοί!

Η συνήθης πορεία που ακολουθούν όσοι περπατούν στο φαράγγι είναι η κατηφορική. Ξεκινούν έπειτα από το οροπέδιο του Ομαλού, στη θέση Ξυλόσκαλο (το ονομάζουν έτσι γιατί τα παλιά χρόνια οι κάτοικοι είχαν φτιάξει μια υποτυπώδη σκάλα, από ξύλα και κορμούς δέντρων, καρφώνοντάς την στον γκρεμό) και καταλήγουν στην Αγία Ρουμέλη, στο Λυβικό Πέλαγος έπειτα από 6 ώρες περίπου (μέσος χρόνος μαζί με τις στάσεις για ανάπαυση). Το ξεκίνημα φυσικά γίνεται νωρίς το πρωί και τα πρώτα 4 αρχικά κατηφορικά χιλιόμετρα μέσα στα πεύκα χρειάζονται προσοχή (οι πέτρες γλιστράνε, οι αγύμναστοι "καίγονται" στην προθέρμανση κοκ). Ανά 2 περίπου χιλιόμετρα υπάρχουν οργανωμένοι χώροι ανάπαυσης με τρεχούμενο νερό, ίσκιο, ξύλινα παγκάκια, τουαλέτες και όμορφα ονόματα - τοπωνύμια όπως "Νερούτσικο", "Βρυσί", "Της Πέρδικας νερό" κ.ά.

Ο πρώτος μεγάλος χώρος ανάπαυσης είναι το πλάτωμα στον Αγιο Νικόλαο με τα τεράστια αιωνόβια κυπαρίσσια. Εδώ λένε πως υπήρχε η αρχαία πόλη Καινώ και κοντά στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου βρέθηκαν θραύσματα από αγγεία. Στη μέση ακριβώς της πορείας στο φαράγγι, και αφού η κατηφόρα έχει πια τελειώσει, εμφανίζεται ο εγκαταλελειμμένος πια οικισμός της Σαμαριάς. Τόσο το Πάνω όσο και το Κάτω Χωριό είναι πια γκρεμισμένα και τα λιγοστά όρθια σπίτια έχουν επισκευαστεί για να μένουν οι φύλακες, ή έχουν διαμορφωθεί σε ιατρείο πρώτων βοηθειών, τουαλέτες κ.λπ. Πίσω από τα ερείπια του χωριού έχει κανείς την ευκαιρία να δει από κοντά τους αίγαγρους, τα κρι-κρι ή αγρίμια, τα ιερά ζώα του φαραγγιού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τα κρητικά αγριοκάτσικα, που ισορροπούν στις απόκρημνες πλαγιές των πανύψηλων βράχων, έχουν καστανό χρώμα και μια μαύρη λουρίδα στη ραχοκοκαλιά τους. Αν και περιζήτητος μεζές για τους ατίθασους Κρητίκαρους, περίπου 2.000 ζώα προστατεύονται στο φαράγγι και ξεμυτίζουν πίσω από το χωριό Σαμαριά γιατί τους ρίχνουν συνήθως φαγητό οι φύλακες. Κοντά στο χωριό βρίσκεται το εκκλησάκι της Οσίας Μαρίας και λίγο πιο κάτω αντικρίζεις τον επιβλητικό όγκο των βράχων. Η πορεία γίνεται στην κοίτη του ρέματος πια και το νερό "εμφανίζεται" μετά το 11ο χιλιόμετρο της διαδρομής.

Δεκαπέντε λεπτά μετά τον χώρο ανάπαυσης "Χριστός" με το όμορφο εκκλησάκι, υψώνονται οι "Σιδερόπορτες" του φαραγγιού της Σαμαριάς, ένα από τα περισσότερο φωτογραφημένα μέρη στον πλανήτη! Πλάτος 3 μέτρα, μήκος περίπου 12 και ύψος βράχων πάνω από 700 μέτρα! Δεν είναι καθόλου εύκολο να περάσεις τις Πόρτες χειμωνιάτικα που το ρέμα κατεβάζει πολύ νερό, ενώ οι πέτρες από ψηλά ξεκολλάνε εύκολα χειμώνα-καλοκαίρι! Στη συνέχεια τα τοιχώματα ξεκολλάνε και ανοίγουν και η έξοδος από τον Εθνικό Δρυμό δεν είναι μακριά. Στη Σπηλιά, βγαίνοντας από το φαράγγι, περιμένουν τα πρώτα μαγαζιά για ανάπαυση και αναψυκτικά, ακολουθούν οι διάσπαρτες Γειτονιές με τα παλιά ερειπωμένα σπίτια, η εκκλησιά της Αγίας Τριάδας και δεν αργεί να φανεί τελικά το Λυβικό πέλαγος.

Στην Αγία Ρουμέλη, ένα υπέροχο πέτρινο τοξωτό γεφύρι έχει μείνει "αποκλεισμένο" μέσα στο ρέμα και η όμορφη εκκλησία της Παναγιάς, που έχει κτιστεί επάνω στα θεμέλια αρχαίου ναού, περιμένει να την δείτε όσο κουρασμένοι και αν είσαστε. Εδώ τοποθετούν οι ιστορικοί την αρχαία πόλη Τάρρα (σημαντικό κέντρο των Δωριέων), την οποία αναφέρει και ο Όμηρος. Η σύγχρονη μικρή πολιτεία που έχει δημιουργηθεί απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί γραφική, ενώ οι ορδές των τουριστών που καταπονημένοι και πεινασμένοι φτάνουν εδώ γεμίζουν ταβέρνες-καφενεία, αλλά και τα φέρι που τους πηγαίνουν στη Χώρα Σφακίων. Αλλωστε δρόμος που να οδηγεί στην Αγία Ρουμέλη δεν υπάρχει, με τα πόδια μονάχα από το φαράγγι! Το μπάνιο στο Λιβυκό πέλαγος ήταν απίστευτα αναζωογονητικό. Κρύο πολύ το πέλαγος και αρκετά βαθύ. Υπέροχη η παραλία με μαύρο βότσαλο, τρομερά εντυπωσιακή η εικόνα της κι ας είναι τεχνητή. Τέλος να ξέρετε: Όσο περισσότερη ώρα κολυμπήσετε, τόσο πιο εύκολα θα φύγει το "πιάσιμο" στα πόδια!

ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Από Χανιά για τη θέση Ξυλόσκαλο η απόσταση είναι 42 χιλιόμετρα και από τη Χώρα Σφακίων μέχρι πίσω στα Χανιά, μέσα από το φαράγγι της Ίμπρου, υπολογίστε άλλα 72. Το πιο εύκολο απ' όλα βέβαια είναι να ακολουθήσετε οργανωμένο γκρουπ με πούλμαν και συνολικά θα χρειαστείτε μία ολόκληρη ημέρα για την εκδρομή αυτή. Πολλοί είναι εκείνοι που πηγαίνουν στα Σφακιά, παίρνουν το φέρι για την Αγία Ρουμέλη, μπαίνουν στα πρώτα χιλιόμετρα του φαραγγιού (μέχρι τις εντυπωσιακές Πόρτες) και επιστρέφουν. Η αντίθετη πάντως πορεία στο φαράγγι (απ' αυτήν που περιγράφουμε) μπορεί να είναι περισσότερο επίπονη στην ανηφόρα στο τέλος, αλλά έχει πολλά πλεονεκτήματα. Θα είστε μόνος σας στα ομορφότερα σημεία, θα τα απολαύσετε με ωραίο φως και πολύ πρωινή δροσιά, ενώ το μεσημεράκι θα είστε ήδη κάτω από τον ίσκιο των πεύκων! Πραγματικά η πολυκοσμία έχει την ικανότητα να καταστρέφει όλες τις όμορφες εικόνες και όλες τις αισθήσεις... Ανετα μπορείς αντί να χαρείς, να εκνευριστείς! Προσοχή χρειάζεται στα παπούτσια που θα φορέσετε (τα ελαφρά ορειβατικά μποτάκια είναι καλύτερα από αθλητικά), στο αντηλιακό, στο καπελάκι για τον ήλιο και το παγουράκι με το νερό που θα πρέπει να έχετε μαζί σας για παν ενδεχόμενο. Είναι τόσο καλοπατημένο το μονοπάτι που δεν χρειάζεται σήμανση, ενώ θα πρέπει να γνωρίζετε ότι η φύλαξη είναι πολύ καλή και η ευαισθησία τοπικών και επισκεπτών μεγάλη. Δεν καπνίζουμε παρά στα σημεία ανάπαυσης, δεν ρυπαίνουμε (παντού υπάρχουν καλαθάκια), δεν φωνάζουμε, δεν τσαλαβουτάμε στο ρέμα γιατί το ίδιο νερό θα πιούμε στην Αγία Ρουμέλη και άλλα πολλά που θα διαβάσετε. Όσοι έχουν ευαίσθητη μύτη θα πάθουν σοκ τώρα την άνοιξη στο φαράγγι. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι από τα 450 είδη φυτών που ευδοκιμούν τα 70 είναι ενδημικά και τα περισσότερα αρωματικά!

ΔΙΑΜΟΝΗ

Στο φαράγγι απαγορεύεται η διαμονή ή η κατασκήνωση σε οποιοδήποτε σημείο. Εάν αποφασίσετε να περάσετε τη νύχτα σας, κάντε το στην Αγία Ρουμέλη. Όταν στις 6 το απόγευμα θα φύγει και ο τελευταίος περιπατητής του φαραγγιού θα νιώσετε τη διαφορά. Αντίστοιχα μπορείτε να διανυκτερεύσετε στη Χώρα Σφακίων ή στο ενδιάμεσο (δίχως δρόμο) ειδυλλιακό λιμανάκι του Λουτρού.

ΦΑΓΗΤΟ

Είτε στο Ξυλόσκαλο (καλύτερα στον Ομαλό), είτε στην Αγία Ρουμέλη θα έχετε την ευκαιρία να φάτε ό,τι επιθυμείτε. Μαζί σας είναι καλό να έχετε ένα μικρό σάντουιτς ή μερικά φρούτα που θα καταναλώσετε μαζί με αρκετό νερό κατά τη διάρκεια του 6ωρου περπατήματος. Προσοχή μονάχα μην το παρακάνετε γιατί δεν θα είναι εύκολο να σηκωθείτε και να περπατήσετε με γεμάτο στομάχι!

ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΤΡΕΝΟΓΙΑΝΝΗΣ ΤΑ ΝΕΑ, 09-06-2000 ,